
Jaren geleden kreeg ik een bizar ongeval in het openbaar vervoer. Ik had letsel en kreeg thuis bezoek van de arbeidsdeskundige van mijn arbeidsongeschiktheidsverzekering. ‘Meneer De Vries’ moest in kaart brengen voor hoeveel procent ik arbeidsongeschikt was.
“Hoeveel uur werkt u normaliter per week, mevrouw Van Dam?”, vroeg De Vries.
Tja, hoeveel uur? Terwijl ik hardop nadacht over al mijn activiteiten, turfde de man alle uren die ermee gemoeid waren. Ondertussen bleef ik opsommen wat ik allemaal ondernam in een week.
“Stopt u maar, mevrouw Van Dam”, onderbrak de man mij. “U zit nu op zestig uur in de week en wij gaan in onze berekeningen niet verder dan dat. Vindt u dat eigenlijk normaal, dat u zoveel werkt?”
“Ehm, nou, ja ehm, eigenlijk wel.” Ik was na een jarenlang opleidingstraject eindelijk geswitcht naar mijn werk als trainer en coach en stak daar nu heel veel tijd in.
“Ik krijg veel energie van mijn werk. Het voelt voor mij niet altijd als werk en…”
Maar nee, De Vries vond het ‘niet normaal’. Mijn fysieke klachten werden een tijdje later door de verzekeraar overigens afgedaan als ‘niet medisch objectiveerbaar’. Ik had daarom geen recht op een uitkering. Dat vond ik op mijn beurt dan weer ‘niet normaal’.
Het voorval plopt bij me naar boven, nu ik afgelopen dagen de NLP Master Practitioner training heb gegeven bij De eerste verdieping in Delft, samen met mijn collega Jolanda. We gingen meteen de diepte in met een van mijn favoriete onderwerpen: waarden.
Waarden zijn ‘zaken’ die je belangrijk vindt, in een bepaalde context, zoals werk, vriendschap of familie. Omdat waarden zo belangrijk voor je zijn, wil je er tijd, middelen en energie in steken. Het zijn abstracte begrippen, denk aan authenticiteit, verbinding, professionaliteit of veiligheid. Dat rijtje noem ik niet toevallig 😉 Waarden bepalen je keuzes en sturen je gedrag, elk moment van de dag. Eigenlijk heel bijzonder dat we ons daar niet zo bewust van zijn, toch?
Als in mijn werk mijn waarden worden ‘vervuld’, dan heb ik de ingrediënten te pakken die voor mij energie en plezier opleveren, daar wil ik meer van! Ojee, voor je het weet ben je zestig uur per week aan het werk. Voor iemand die andere waarden heeft, of andere waarden belangrijker vindt, kan dit dus onbegrijpelijk zijn (lees: ‘niet normaal’).
Onbewust evalueer je achteraf hoe er aan je waarden is voldaan. Ben je aan het eind van de dag bijvoorbeeld geïrriteerd? Dan heeft er iets geschuurd aan je waarden. Als ik tien jaar lang forse premie betaal voor een arbeidsongeschiktheidsverzekering, vervolgens uitval door een ongeval, en dan geen uitkering krijg, dan raakt dat voor mij aan de waarde rechtvaardigheid. En dan ben ik, op zijn zachtst gezegd, ‘geïrriteerd’.
Had je mij tien jaar geleden verteld dat gezondheid voor mij een belangrijke waarde zou worden, dan had ik heel hard gelachen. Maar nu… Niet alleen in mijn werk, maar ook in andere contexten van mijn leven is gezondheid met stip binnengekomen in de top drie van mijn waarden. Want ja, je waarden kunnen veranderen. De diagnose kanker heeft mij op dit stuk wakker geschud: wat is voor mij belangrijk?
In vriendschappen vind ik het belangrijk om in verbinding te zijn, én het is voor mij belangrijker om af en toe gas terug te nemen, voor mijn gezondheid. In mijn werk vind ik het belangrijk om er honderd procent te kunnen zijn en zo professioneel werk te leveren. En mijn fysieke, mentale en emotionele gezondheid zijn daartoe wel heel belangrijk. Onbewust hanteer je dus een volgorde in belangrijkheid van waarden.
De verandering in mijn waarden betekent dat ik bewust keuzes maak en soms ‘nee’ moet zeggen waar ik vroeger ‘ja’ zou hebben gezegd. Met het risico van afwijzing of er niet meer bij horen. Ik moet mezelf uitspreken, waar ik soms liever mijn mond hou. Aan mijn buitenkant kun je immers niet aflezen wat er aan de binnenkant speelt; ik zie er toch gezond uit? En die kanker, dat is toch klaar nu? De realiteit is anders. In mijn boek ‘Kanker. Cadeau van het leven’ schrijf ik niet voor niets: met kanker ben je nooit klaar.
Soms vind ik die waarde gezondheid dus best een klus. Maar of het nu gaat om gezondheid of andere zaken die voor mij belangrijk zijn en mij energie en plezier op kunnen leveren: leven naar mijn waarden is voor mij wel de weg naar een waardevoller leven.
En die zestigurige werkweek? Ik heb het met plezier gedaan, maar voor mijn gezondheid is mijn ‘nieuwe normaal’ wel beter.
Misschien was die De Vries zo gek nog niet.
“U heeft inderdaad een borstkankertje.” De chirurg zegt het op een bijna lieflijke toon. (...) Maar het grootste deel van de informatie die ik krijg, gaat langs me heen. Ik ben nog blijven hangen bij het woord ‘borstkankertje’.
Je kunt het boek ‘Kanker. Cadeau van het leven’ hier bestellen of bij je lokale boekhandel.